به‌نام خداوند هستی‌بخش

معرفی کتاب «توسعه‌پایدار و محیط‌زیست درسیاست خارجی ایران»                                                                                 

کتاب «توسعه‌پایدار و محیط‌زیست درسیاست خارجی ایران»Sustainable Development and Environment in Iran’s Foreign Policy  به‌قلم آقای دکتر جواد امین‌منصور در 375 صفحه توسط مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه منتشر شد. در درگاه اول کتاب به واژه‌ها و مفاهیم، نظریه‌ها و انواع رهیافت‌ها برای اجرای سیاست‌های مربوط به محیط‌زیست و توسعه‌پایدار درجهان اشاره شده و روند تحول درمباحث و نتایج گردهمایی‌های مهم بین‌المللی درزمینه‌های توسعه‌پایدار و محیط‌زیست تشریح شده‌اند. در درگاه دوم به اسناد بالادستی مرتبط با محیط‌زیست و توسعه‌پایدار درکشور برای روشن‌شدن زمینه‌های سیاسی و حقوقی اشاره و سپس وضعیت محیط‌زیست کشور، عملکرد در داخل و مشارکت دولت‌های مختلف در ج.ا. ایران درنهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی و نیز چگونگی جذب منابع مالی بین‌المللی برای پروژه‌های ملی مربوط به محیط‌زیست بررسی شده است. درپایان، مطالب جمع‌بندی و نتیجه آن درقالب پیشنهادی برای اقدام در چارچوب سیاست‌ها به‌ویژه سیاست خارجی درسطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی درپرتو توسعه‌پایدار با مدیریت مطلوب محیط‌زیست به‌منظور نجات از بحران کنونی کشور ارایه شده است. پژوهشگر در کتاب به این نتیجه می‌رسد که وضعیت موجود، مسیری پُرمخاطره است چون محیط‌زیست کشور درمعرض نابودی است، باید در سیاست‌های داخلی و خارجی کشور حفاظت از محیط‌زیست دراولویت قرارگیرد و می‌توان با برنامه‌ریزی جامع و دقیق داخلی و نیز بهره‌برداری از فضای سیاسی بین‌المللی کنونی و پیش‌گرفتن سیاست خارجی مناسب، امکان حفاظت از محیط‌زیست در کشور را فراهم کرد.

مطالب کتاب مورد اشاره درحوزه آینده پژوهی است و مطالعه آن به‌کارشناسان و مدیران نهادهای مختلف، اساتید، دانشجویان و دانش‌پژوهان محترم کشور به‌ویژه رشته‌های روابط بین‌الملل، حقوق بین‌الملل، علوم سیاسی، محیط‌زیست، منابع طبیعی، علوم اقتصادی و اجتماعی، مدیریت و برنامه‌ریزی و عمران توصیه می‌شود. درکتاب آمده است که توسعه صنعتی و کشاورزی و گسترش خدمات به‌سیطره سریع‌تر و وسیع‌تر انسان برطبیعت منجر شده و بهره‌برداری ناپایدار از منابع طبیعی باعث به‌هم‌خوردن تعادل چرخه‌های طبیعی آب و کربن، کمیابی آب شیرین، آسیب وارد‌شدن به گونه‌های جانوری و گیاهی، تهدید امنیت خوراکی، آلودگی آب ‌و هوا و خاک، بیابان‌زایی، تشدید ریزگردها، تجمع فزاینده گازهای گلخانه‌ای درفضا، تغییر آب‌وهوا و نیز پیدایش پدیده گرمایش زمین شده است. درصورت ادامه وضعیت کنونی، عرصه برای زندگی مردم تنگ‌تر شده و نمی‌توان پایانی به‌جز تشدید رقابت افسارگسیخته، جنگ و خونریزی برسر منابع و درنتیجه نابودی بشریت متصور شد. پس باید چاره‌ای اندیشید.

جامعه بین‌المللی برای مدیریت بحران‌های محیط‌زیستی تاکنون نشست‌های سیاسی- حقوقی و فنی متعددی برگزار و بیانیه‌ها و اسناد بی‌شماری تصویب کرده است. سازمان ملل‌متحد توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی و حفاظت از محیط‌زیست را به‌عنوان سه‌ رکن توسعه‌پایدار قلمداد کرد و دستورکار 21 و سپس اهدافی کمی‌وکیفی در دومرحله، زیر‌عنوان‌های: «اهداف توسعه هزاره» و «اهداف توسعه‌پایدار» را برای تحقق توسعه برمبنای اصل «پایداری» تعیین کرد.

ازسوی دیگر، آمارها و اخبار مربوط به وضعیت کُلی محیط‌زیست در ج.ا. ایران مطلوب نیست. تلاش‌های به‌عمل‌آمده توسط مسئولان کشور درسطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌الملی درجهت بهبود وضعیت محیط‌زیست کافی نبوده و راهبرد، برنامه‌ها و فعالیت‌های جدی‌ و کاملی با بهره‌برداری از دانش و دستاوردهای بشری برای مقابله با چالش‌های محیط‌زیستی مورد نیاز است. با توجه به تعهد سیاسی کلیه دولت‌ها به‌اجرای اهداف توسعه‌پایدار، باید امکان تحقق اهداف با درنظرگرفتن چالش‌های مشترک با سایر کشور‌ها و چالش‌های خاص ایران درجهت حفاظت از منافع ملی و ارزش‌ها فراهم شود. کتاب حاضر می‌تواند با آگاهی‌بخشیدن بیشتر به‌ مسئولان و جوامع مدنی کشور درسیاست‌گذاری به‌ویژه سیاست خارجی و برنامه‌ریزی برای رویارویی با چالش‌های محیط‌زیستی با بهره‌برداری بهینه نهاد‌های داخلی از همکاری و کمک‌های مالی و فنی بین‌المللی کمک کند.

نویسنده، دیپلمات ارشد وزارت امورخارجه با بیش از سی‌سال تجربه مشارکت در فرآیندهای مذاکره‌ای سیاسی بین‌المللی بویژه در زمینه‌های حقوق بین‌الملل محیط‌زیست، توسعه‌پایدار و انرژی است. ایشان در این کتاب مورد اشاره تلاش می‌کند ضمن غنی‌کردن اطلاعات و ارتقای سطح دانش و توان تحلیل پژوهشگران، با زدن پلی بین دو موضوع حفاظت از محیط‌زیست و سیاست خارجی درحد امکان ضعف‌های موجود را برطرف و راه‌حل‌هایی عملی و سازنده ارایه کند.

قیمت کتاب 100000 (یکصد هزار) تومان و تهیه آن حداقل از سه طریق زیر میسر است:

• کتاب‌فروشی شماره یک مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی، واقع در خیابان شهید آقایی، شماره‌ تلفن: 22802662-021.
• کتاب‌فروشی شماره دو مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی، واقع در خیایان 12 فروردین، شماره‌ تلفن: 66490315-021.