به نام خدا

 

            از رامسر تا انزلي : ابعاد ملي و بين المللي تالاب انزلي

 

نويسنده: جواد امين منصور

كارشناس ارشد علوم سياسي و روابط بين الملل

 

روز شنبه دوم فوريه 2008 برابر با 13 بهمن ماه 1386،  سي و هفتمين سالگرد تصويب كنوانسيون رامسر [1] براي حفاظت از تالاب‌ها بود كه بدين مناسبت آنرا روز جهاني تالاب ها [2] مي‌نامند. متن اين كنوانسيون بين‌المللي پس از چندين سري گفتگو بين نمايندگان دولتها در كشورهاي مختلف،  نهايتا” در شهر زيباي رامسر در شمال كشورمان ايران نهايي و آماده امضا گرديد. با پيوستن 7 دولت به كنوانسيون، از سال 1353 (1975) وارد مرحله اجرائي شد و تاكنون تعداد 158 دولت به آن پيوسته‌اند كه به آنها طرفهاي كنوانسيون اطلاق مي شود.  هدف اصلي از تدوين و اجراي كنوانسيون بين المللي رامسر حفاظت و استفاده عاقلانه [3]  ازتالابها با انجام اقدامات محلي، منطقه‌اي و ملي و با همكاري بين‌المللي مي‌باشد. كنوانسيون رامسر به لحاظ حقوقي الزام آور بوده و دولتهايي كه به آن پيوسته‌اند ملزم به رعايت و اجراي مفاد آن مي‌باشند. طبق كنوانسيون، دولتهاي طرف بايستي تالابهاي با اهميت بين المللي خود را شناسايي نموده آنها را رسما” به دبيرخانه كنوانسيون رامسر [4] معرفي و ثبت نمايند.

همگام با ساير بنيانگذاران كنوانسيون رامسر، دولت وقت ايران از همان آغاز با معرفي و ثبت تعدادي از تالاب هاي مهم كشور به كنوانسيون پيوست و بدين ترتيب متعهد به حفاظت و بهره برداري عاقلانه از آن ‌گرديد. درحال حاضر تعداد 1717 تالاب در سراسر دنيا مجموعا” به مساحت 159 ميليون هكتار با اهميت بين‌المللي تلقي گرديده، به عنوان «سايت رامسر» [5] شناخته مي‌شوند. بدين ترتيب، نام زيباي رامسر در پهنه 158 كشور مي‌درخشد و براي بسياري از مردم دنيا نامي آشنا بوده كه با حفظ تالاب، طبيعت، طراوت و زيبايي عجين شده است. نامي كه هرگاه موضوع تالاب مطرح مي‌شود، توجهات را به كشورمان ايران جلب نموده انتظار الگو بودن در بهره‌ برداري عاقلانه و پايدار از تالاب ها را باعث مي‌گردد.

عليرغم پيشرفت علم، افزايش تجربيات و بالا رفتن ميزان آگاهي عمومي از فوايد تالابها و نقش ارزنده آنها در حفظ طبيعت و سالم نگهداشتن زندگي انسانها، متاسفانه هنوز بسياري از مردم از مزاياي آن در مقايسه با ساير منابع درآمد نظير كشاورزي و صنعت مطلع نيستند و يا آگاهي كافي ندارند. ازينرو بسياري از تالابها در كشورهاي مختلف همواره دچار دست اندازي، تحديد، تعرض به حريم و آسيب رساني هستند. اين تعرضات به دلايل گوناگون از جمله اجراي طرحهاي توسعه‌اي با پر كردن تالابها يا احداث جاده و پل، بهره برداري بي رويه از آب تالاب، از بين بردن نيزارها،  برداشت بيش از حد از آبزيان، شكار بي رويه حيات وحش از جمله پرنده‌هاي وابسته به منابع تالابي، آلوده و سمي كردن آب تالاب‌ها با ورود پساب هاي صنعتي و زهاب هاي كشاورزي، ورود گونه هاي گياهي و جانوري مهاجم بيگانه، و نابودي گياهان تالابي و غيره صورت مي‌پذيرد.

همانند هر موافقتنامه بين المللي ديگر، كنوانسيون رامسر از سازوكارهاي بين دولتي، غير دولتي و علمي براي اجراي مفاد آن و تكميل و به روز كردن مصوبات برخوردار است. نشست طرفهاي كنوانسيون هر سه سال يكبار در يكي از كشورهاي طرف برگزار شده و با عنايت به آخرين تحولات در جهان تصميماتي را براي اجراي هر چه بهتر مفاد كنوانسيون اتخاذ مي‌نمايند [6].

يكي از اين موارد مهم، مصوبه چهارمين نشست دولتهاي طرف كنوانسيون رامسر در شهر مونترو سوئيس بود [7]. طي اين نشست، شركت كنندگان با اظهار نگراني و بر شمردن تهديدات ناشي از فعاليتهاي انساني و توسعه‌اي براي تالابها، تصميم به تهيه فهرستي بنام «فهرست مونترو» گرفتند كه در آن آندسته از تالابهايي كه اكولوژي آنها در اثر دخالتهاي انساني، آلودگي يا فعاليتهاي توسعه‌اي تغيير يافته و يا درحال تغييرند، ثبت گردند. از آن تاريخ، تعداد 83 تالاب ثبت شده بين المللي موسوم به سايت رامسر در فهرست مونترو گنجانده شده كه تعداد 25 مورد آنها تاكنون احيا و از فهرست خارج شده‌اند.

نكته قابل توجه در اين ميان ثبت شدن هفت تالاب با اهميت بين المللي كشورمان در فهرست مونترو مي‌باشد كه تاكنون اقدام جدي در جهت احيا و خروج آنها از فهرست صورت نگرفته است! تالابهاي مذكور شامل آلاگل و آلماگل و آجي گل در استان گلستان، انزلي در استان گيلان، هامون پوزك، هامون صابري و هامون هلمند در استان سيستان و بلوچستان، ني ريز و كميجان در استان فارس، شادگان و خور الامايا و خورموسي در استان خوزستان،  و شورگل و يادگارلو و درگه سنگي در استان آذربايجان غربي مجموعا” به مساحت 586900 هكتار مي‌باشند. تالابهاي يادشده بتدريج در سالهاي 1369 تا 1372 در فهرست مونترو وارد شده‌اند [8]. بديهي است عدم درج نام تالابهاي جديد در فهرست، لزوما” به معناي در خطر نبودن يا حفاظت و بهره برداري پايدار از ساير تالابها در كشورمان نيست.

ويژگي فهرست مونترو آنست كه توجه جامعه بين المللي به نام تالابهاي (سايتهاي) مندرج در آن جلب شده از سايردولتها براي كمك به احياي تالاب ها دعوت بعمل مي‌آيد. در اين راستا، چهارمين نشست طرفهاي كنوانسيون رامسر با اتخاذ تصميمي [9] تشكيل «هياتهاي مشورتي» [10] را پيش بيني مي‌نمايد. هياتهاي مشورتي بنابر درخواست دولتهايي كه در فهرست مونترو تالاب دارند از تالابهاي آسيب ديده بازديد بعمل آورده آنها را در رفع موانع و تهديداتي كه باعث درج نام تالاب يا تالابها در فهرست شده كمك مي‌نمايند. روشن است كه گزارشات هياتهاي مشورتي از وضعيت تالاب هاي مندرج در فهرست مونترو، در ميزان و نحوه كمكهاي بين المللي از طريق دوجانبه و يا منابع مالي بين المللي موثر خواهد بود.

تنها كنوانسيون رامسر نيست كه در سطح بين المللي به ضرورت حفظ منابع طبيعي و زيستگاهها اشاره كرده آنرا مورد توجه قرار مي‌دهد. كنوانسيون تنوع زيستي نيز با ذكر ضرورت حفاظت و بهره برداري پايدار از منابع طبيعي، دولتهاي طرف كنوانسيون را به ايجاد و گسترش مناطق حفاظت شده، برقراري مديريت مطلوب و ساير اقدامات مقتضي براي حفاظت از تنوع زيستي، حفاظت و بهبود اكوسيستم ها و زيستگاههاي طبيعي و نگهداري از گونه هاي طبيعي در زيستگاهها و اطراف آن، توسعه پايدار زمينهاي اطراف مناطق حفاظت شده بنحوي كه ملاحظات زيست محيطي رعايت شود، احياء اكوسيستم هاي تخريب شده و گونه هاي مورد تهديد با تدوين و اجراي برنامه ها و راهبردهاي مديريتي، جلوگيري از ارائه و كنترل و از بين بردن گونه هاي بيگانه كه اكوسيستم ها و زيستگاهها و گونه ها ي بومي را تهديد مي‌نمايد فرا مي‌خواند.   طبق كنوانسيون تنوع زيستي، دولتهاي طرف موظفند با وضع قوانين لازم، اختصاص منابع مالي كافي به حفاظت از گونه هاي جانوري و گياهي مورد تهديد بپردازند [11].

كنوانسيون تنوع زيستي همچنين ارزيابي پيامدهاي زيست محيطي[12]  طرح ها و پروژه هاي توسعه‌اي را بمنظور حفظ منابع طبيعي ضروري دانسته و متذكر شده كه بهنگام طراحي و اجراي پروژه ها بايستي از بروز حداقل پيامدهاي منفي زيست محيطي اطمينان حاصل شود [13].  قابل توجه آنكه سومين، چهارمين، پنجمين، ششمين، هفتمين و هشتمين نشست طرفهاي كنوانسيون تنوع زيستي با اتخاذ تصميماتي بسيار روش بر ضرورت حفاظت از تنوع زيستي آبهاي داخلي شامل تالابها، رودخانه ها، و غيره توسط دولتهاي طرف كنوانسيون تاكيد مي‌كند.

شايان ذكر است كه كنوانسيون تنوع زيستي نيز يك ابزار حقوقي الزام آور بوده كه تاكنون 190 دولت به آن پيوسته‌اند و ملزم به رعايت مفاد آن هستند. جمهوري اسلامي ايران نيز در سال 1371 (1992) كنوانسيون تنوع زيستي را امضا نموده و در سال 1375 (1996) به آن پيوسته است.

برگزاري مراسم روز بين المللي تالاب سراسر جهان فرصت مغتنمي بود كه دولتمردان، تشكلهاي زيست محيطي غير دولتي، مردم محلي و ديگر دست اندركاران در سطوح ملي و بين المللي در سياستهاي مربوط به تالابها و وضعيت آنها  بازنگري نموده  بفكر چاره جوئي براي رفع مشكلات واحياي منابع ارزشمند طبيعي موجود در تالابها و اطراف آن بيافتند.

كشور ايران در منطقه‌اي خشك و نيمه خشك واقع شده و ازينرو اكوسيستم تالابي آن در مقايسه با بسياري از كشورهاي ديگر كه از رطوبت و بارش بيشتري برخوردارند شكننده مي‌باشد. چنين وضعيتي ايجاب مي‌نمايد نسبت به حفاظت از تالابها توجه بيشتري بعمل آيد.

بطور خلاصه فوايد تالاب ها چنين برشمرده مي‌شوند: جذب سيلاب، محل تكثير و پرورش آبزيان خصوصا” ماهي، تصفيه آب، تغذيه سفره‌هاي آبي زير زمين، گرفتن شوري آب توسط نيزارها، رويش گياهان و نيزارها كه فوايد درماني داشته يا در توليد صنايع دستي و ساير محصولات تالابي بكار گرفته مي‌شوند، جذب گردشگر و رشد اقتصاد منطقه، تامين آب و شغل براي مردم محلي، اثر گذاري مثبت بر فرهنگ و آداب و رسوم مردم محلي، ايجاد نشاط و سر سبزي و خرمي در منطقه، افزايش آرامش و فضاي صلح آميز، تلطيف آب و هواي منطقه‌، كاهش مهاجرت به شهرهاي بزرگ، توليد اكسيژن توسط پوشش گياهي اطراف تالاب، تامين آب و غذاي حيوانات اهلي و حيات وحش از جمله پرندگان محلي و مهاجر كه تا حدودي تامين كننده پروتئين مورد نياز مردم منطقه هستند. طبق برآوردهاي علمي بعمل آمده، در آمدها و منافع اقتصادي ناشي از تالابها بسيار بيشتر از درآمدهاي طرحهاي صنعتي و كشاورزي مي‌باشد، در صورتيكه ارزش گذاري واقعي و صحيحي برروي منابع طبيعي موجود در تالابها و اطراف آن بعمل آيد.

مراسم روز جهاني تالاب ها، هرچند مختصر، در كشورما نيز برگزار شد و خبرهاي منتشر شده در آن توسط مقامات مسؤل دولتي در خصوص وضعيت تالابهاي كشور تكان دهنده بود. پيامدهاي تخريب و نابودي تالاب ها بيشتر براي افرادي مشخص است كه آگاهي كافي از فوايد تالاب ها و نقش غير قابل باور و غير قابل انكار آن در حفظ طبيعت و سلامت انسانها داشته باشند و همينطور از عواقب تخريب و نابودي آنها مطلع باشند.

از اينجا به بعد سعي خواهم كرد بر روي تالاب انزلي و تهديدات متوجه آن متمركز شوم.  دليل انتخاب انزلي، اهميت بيشتر آن در مقايسه با ساير تالابهاي كشور نيست؛ بلكه بعنوان نمونه و بدليل طرح مسائل و مشكلات آن در رسانه ها مورد اشاره قرار مي‌گيرد. علاوه بر آن تالاب انزلي نزد مردم كشورمان شناخته شده بوده همگان بر زيبايي و اهميت آن اذعان دارند.

بنابه اظهار مدير كل محيط زيست گيلان در مراسم روز جهاني تالابها، در نيم قرن گذشته بيش از يك هزار ميليارد متر مكعب رسوب وارد تالاب انزلي شده است و باعث شده كه عمق تالاب از 11 متر به حداكثر 3 متر كاهش يابد [14]. آقاي دلاور نجفي معاون محيط طبيعي و تنوع زيستي سازمان محيط زيست نسبت به وضعيت نگران كننده تالابهاي كشور هشدار داد و اظهار داشت كه در صورت ادامه روند فعلي و ورود آلاينده ها به تالاب ها مجبور مي‌شويم تالاب ها را براي حفظ سلامت انسانها حذف كنيم. وي در بيان تهديدهاي متوجه تالابها اضافه نمود: «تغيير سيستم آب كه با احداث سدهاي بالادست موجب كاهش حجم ورودي تالابها مي‌شود، عوامل جوي، ورود آلاينده هاي شخصي، فاضلاب‌ها، پساب ها و زهابهاي كشاورزي حاصل كود و سموم به تالابها، بهره برداري ناپايدار از طريق احداث چاه هاي متعدد كه موجب برهم خوردن تعادل آب شيرين و شور مي‌شود، تغيير زيستگاههاي تالابي و قائل نشدن حريم براي توسعه و ورود گونه هاي مهاجم، مانند آزولا، مهم ترين عوامل تهديد تالابهاي كشور هستند. معاون رئيس سازمان محيط زيست در مورد تالاب انزلي اظهار داشت كه اين تالاب در معرض تمامي عوامل تهديد از جمله تغيير سيستم آب، ورود گونه مهاجم، بالاآمدن آب دريا، انجام كارهاي توسعه‌اي زير بنايي و روبنائي و ورود آلاينده است. وي احداث كنار گذر انزلي را يكي ديگر از عوامل تهديد تالاب انزلي دانست.

چنانچه از سخنان مسئولين محترم سازمان محيط زيست بر مي‌آيد تالابهاي كشور از جمله تالاب انزلي دچار تهديدات جدي هستند. تالاب انزلي از ورود مستمر ميليونها تن فاضلاب شهرهاي انزلي و رشت و پسابهاي صنعتي و زهاب هاي كشاورزي رنج مي‌برد.  «آزولا»  گياه غير بومي مهاجم كه توسط فرد يا افرادي ناآگاه در يكي از رودخانه هاي اطراف قرار گرفته به سرعت به داخل تالاب گسترش يافته و با قطع ارتباط آب در سطح و بستر تالاب مانع انتقال اكسيژن و تخم گذاري و تكثير ماهي ها مي‌گردد. تالاب انزلي بدليل مجاورت با درياي مازندران علاوه به كليه ويژگيهاي تالابي، محل تخم گذاري و تكثير بچه ماهي هاي دريا را نيز مي‌باشد. دهها سال است كه زندگي مردم محلي با اين تالاب عجين شده و نقش موثري در شگل گيري فرهنگ و تاريخ آنان دارد.

با توجه به آسيب هاي فراوان و طولاني كه بر تالاب انزلي وارد شده، چنانچه در سخنان مسئولين محيط زيست كشورمان هم ذكر گرديده، اين تالاب در فهرست مونترو كنوانسيون رامسر قرار گرفته كه نشان دهنده بروز تغييرات اكولوژيگ و خطرناك مي‌باشد. تالاب انزلي از ديدگاه كارشناسان محيط زيست در حال حاضريك تالاب تقريبا” مرده است و احياي آن  توجه ويژه مي‌طلبد. دارا بودن آب تنها يكي از دهها ويژگي تالاب است و ادامه جريان آب از دريا يا رودخانه هاي اطراف صرفنظر از ميزان آلودگي آنان حافظ تالاب انزلي و منابع طبيعي آن نخواهد بود.

اگر بخواهيم قدري فراتر برويم و مشكل را در سطح بين المللي بررسي نمائيم، به منازعه بين «ملاحظات زيست محيطي» و «پيشرفتهاي توسعه‌اي (صنعتي، گسترش شهرنشيني، كشاورزي، گردشگري، جاده سازي و …)»  بر مي‌خوريم كه ماجرائي بس طولاني و درخور توجه دارد. پس از سالها اختلاف و تبادل نظر، كنفرانس بين‌المللي توسعه و محيط زيست، كه در سال 1371 (1992) در شهر ريودوژانيرو در كشور برزيل با حضور سران و ساير مقامات عاليرتبه كليه كشورها تشكيل شد،  عنوان «توسعه پايدار» [15] را انتخاب نمود. معناي اين عنوان، ضرورت توجه همزمان به سه بعد توسعه اجتماعي، توسعه اقتصادي و حفاظت از محيط زيست است كه بر يكديگر تاثير متقابل دارند.  با عنايت به اينكه تمامي جوامع بشري شكي در پيشبرد اهداف توسعه‌اي، اعم از ا‌جتماعي و اقتصادي، ندارند، مفهوم ديگر اين عنوان آنست كه توسعه بدون رعايت ملاحظات زيست محيطي براي طبيعت و سلامت بشر زيانبار بوده دوام نخواهد داشت.

بدنبال اين توافق و نياز به تحقق اهداف توسعه پايدار بود كه اجلاس سران هزاره [16] در بيانيه خود هدفهاي كمي را تعريف و مشخص نمود و بدينوسيله كليه دولتها متعهد شدند كه براي عملي شدن آن تا سال 1394 (2015)تلاش نمايند. اين اهداف شامل: به نصف رسيدن مردم تعداد افراد فقير و گرسنه، تحصيل كليه دختران و پسران در مدارس ابتدائي، حذف نارسائيهاي ناشي از جنسيت در مراحل مختلف آموزشي، كاهش دو سوم مرگ و مير در كودكان زير 5 سال، توقف و سپس كاهش افراد مبتلا به ايدز، توقف و كاهش موارد مبتلابه به بيماري مالاريا و ساير امراض، گنجاندن اصول توسعه پايدار در سياستها و برنامه هاي ملي، برگرداندن روند جاري نابودي محيط زيست، به نصف رساندن تعداد مردمي كه دسترسي مستمر به آب آشاميدني سالم ندارند، بهبود وضعيت زندگي حداقل يكصد ميليون مردم حاشيه نشين، و ايجاد مشاركت  و همكاري جهاني براي توسعه مي‌باشند.

اهداف ياد شده مسلما” كليه ايده آلهاي بشري به لحاظ كمي و كيفي را در نظر نگرفته و تنها بر اساس واقعيات و مشكلات موجود براي يك مرحله 15 ساله تنظيم شده است. بديهي است در مراحل بعدي گامهاي بلندتري براي حصول اطمينان از تحقق توسعه پايدار بايستي برداشته شود.

اگر در اين چارچوب به مشكلات تالابهاي كشورمان بطور اعم و تالاب انزلي بطور اخص نگاه كنيم و بدنبال راه حل هاي صحيح و عاقلانه باشيم مسلما” نه  روند جاري آلوده ساختن و تخريب تدريجي تالابها و نه اجرائي كردن پيشنهاد حذف و پركردن آنها (هرچند يك تهديد تلقي مي‌گردد تا يك پيشنهاد جدي) مطابق منافع ملي و به صلاح مردم نمي‌باشد. در اين رابطه پيشنهادهاي زير مطرح مي‌گردد و اميد است مورد توجه جدي و كافي مسئولين محترم كشور قرار گيرد:

1- منابع ارزشمند طبيعي تالابي در داخل و اطراف تالاب از جمله آب، هوا، آبزيان، گياهان بومي، حيوانات محلي و حيات وحش، و امكانات تصفيه سازي آنها ارزش گذاري گرديده ارزش واقعي اقتصادي آنان مشخص گردد. درحال حاضر ارزش اقتصادي منابع طبيعي در كشور بسيار كمتر از ارقام واقعي تخمين زده مي‌شود. ازينرو انجام اقداماتي در اين زمينه در كشورمان ضروري باشد.

2- افزايش آگاهي عمومي از جمله مسئولين برنامه ريزي واجرائي طرحهاي توسعه‌اي و نيز مردم (خصوصا” گردشگران و مردم محلي) در خصوص ويژگيها و فوايد فراوان تالابها و منابع تالابي  و ضرورت حفاظت و بهره برداري پايدار از آنان.

3- تهيه و تنظيم و اجراي برنامه جامع و يكپارچه به منظور حفاظت و بهره برداري پايدار از تالاب و مناطق اطراف آن شامل حوزه هاي آبريز كه به نحوي در سلامت تالاب موثرند، با حضور مسئولين مربوطه ( از نهادهاي مربوط به محيط زيست، صنعت، كشاورزي، جنگل، حمل و نقل و جاده و …)، مردم محلي، و نهادهاي غير دولتي علاقمند.

شايان توجه است كه در رابطه با تالاب انزلي، سازمان جايكاي ژاپن با همكاري سازمان محيط زيست كشورمان در 5 سال گذشته پروژه مطالعاتي جامعي را بمنظور شناخت تالاب، حوزه‌هاي آبريز و نيز تهديدات و مشكلات جاري آن براه انداخته است كه بايستي درتنظيم هرگونه پروژه حفاظتي و بهره برداري پايدار از تالاب مورد توجه جدي قرار گيرد.

4- اجباري كردن «ارزيابي پيامدهاي زيست محيطي» همراه با طراحي كليه پروژه هاي توسعه‌اي كشور خصوصا سد سازي، صنعتي و جاده سازي بمنظور پيش بيني اثرات زيست محيطي اجراي پروژه ها و اتخاذ تدابير مناسب به منظور به حداقل رساندن اثرات منفي طرحهاي توسعه‌اي بر محيط زيست كشور از جمله اكوسيستم تالابهاي پائين دست.

5- ايجاد يك سازوكار دائمي براي مديريت مطلوب هر يك از تالابهاي كشور كه در آن كليه نهادهاي دولتي درگير، نهادهاي غير دولتي مربوطه و علاقمند و نيز نمايندگان مردم محلي در آن حضور داشته باشند. دليل تاكيد بر حضور نمايندگان نهادهاي غير دولتي و مردم محلي در پروژه ها و سازوكار دائمي آنست كه علاوه بر استفاده از توان بالقوه آنان در حفظ محيط زيست، مشاركت مردم در مديريت يكي از رموز موفقيت در هر جامعه‌اي تلقي گرديده و اصلي پذيرفته شده در كليه سطوح محلي، ملي، منطقه‌اي و بين المللي مي‌باشد.

هدف از ايجاد اين سازوكار، برقراري درك متقابل و هماهنگي بين افرادي است، كه بنحوي درگيربرنامه ريزي و اقدامات تاثير گذار بر تالاب مي‌باشند. قطعا” چنين سازوكاري بايد با سياستهاي مبتني بر توسعه پايدار ملي همسو و هماهنگ باشد.

6- اختصاص منابع مالي و بودجه كافي جهت حفاظت از تالابها در كشور، و در صورتيكه كفايت ننمايد، بهره برداري از منابع فني و مالي موجود خارجي اعم از دوجانبه و چند جانبه شامل صندوق كوچك كنوانسيون رامسر، برنامه محيط زيست ملل متحد، تسهيلات جهاني محيط زيست (جف)، صندوق سازگاري [17](مربوط به تغيير آب و هوا)، بانك جهاني، برنامه عمران ملل متحد و غيره.

شايان ذكر است كه در رابطه با تالاب انزلي، اجراي طرحهاي حفاظتي محدود به لايروبي، نابودي گياه غير بومي و مهاجم آزولا، جلوگيري ازشكار بي رويه حيات وحش و صيد بي رويه آبزيان نمي‌شود. هر گونه اقدامي در جهت رفع تهديدات از تالاب انزلي، بايستي جلوگيري از ورود حجم وسيع آلاينده هاي صنعتي و كشاورزي و تغيير ميزان شوري با ورود آب از مجاري مختلف و حفاظت از محيط زيست اطراف تالاب و بطور كلي حوزه آبريز گنجانده شود و مورد توجه سازوكار مسئول قرار گيرد.

چنانچه اشاره شد راههاي مذكور مختص تالاب انزلي نبوده و براي جلوگيري از نابودي و بمنظوراجراي برنامه هاي حفاظتي و بهره برداري پايدار ساير تالابهاي كشورمان بايستي در دستور كار مسئولين كشور قرار گيرد.

خلاصه آنكه حفاظت و بهره برداري پايدار از تالابها  نياز به عزم ملي، مشاركت مسئولين دست اندركار، و مردم خصوصا” جوامع محلي دارد. قطعا” برازنده نام افتخار آفرين كشورمان نيست كه عليرغم اينكه مردمي طبيعت دوست دارد و رامسر شهري زيبا در شمال آن زايشگاه كنوانسيون حفاظت از تالابهاي رامسر بوده، تالابهايي با وضعيت بحراني داشته باشد. ايران بايستي در زمينه حفاظت و بهره برداري پايدار از تالاب هايش الگو باشد.

 

پايان

[1] Ramsar Convention on Wetlands

2 مردم ايران به آن مرداب هم مي‌گويند. يك بدنه آبي كه آب رودخانه ها و سيلابها در آن جمع شده ويژگيهاي تالابي از جمله بدنه آبي، آبزيان، گياهان تالابي و حيات وحش را در برداشته باشد و با تشكيل اكوسيستم تالابي جزئي مهم از چرخه زيستي در منطقه تلقي گردد.

3 عاقلانه يا معقولانه ترجمه كلمه wise   در انگليسي است. بتدريج اين كلمه مفهومي كاملتر و فراتر پيدا نمود و در ساير موافقنامه ها و اسناد زيست محيطي بين المللي به پايدار Sustainable  تغيير نمود.

4 دبيرخانه كنوانسيون رامسر در شهر گلاند كشور سوئيس واقع شده و حدود 20 كارمند از كشورهاي مختلف دارد. دبيركل كنوانسيون درحال حاضر آقاي آندا تي گا  تبعه كشورنيجر مي‌باشد.

[5] Ramsar Site

6 تاكنون 9 نشست طرفهاي كنوانسيون در كشورهاي ايتاليا، هلند، كانادا، سوئيس، ژاپن، استراليا، كاستاريكا، اسپانيا و اوگاندا تشكيل گرديده و قرار است دهمين نشست طرفها در سال 1387 (2008) در كره جنوبي برگزار شود.

7 تصميم شماره 8/4 مصوبه سال 1369 (1990).

8 كليه آمار و ارقام و اطلاعات كلي مربوط به تالاب هاي با اهميت بين المللي ثبت شده در كنوانسيون رامسر و فهرست مونترو از تارنماي كنوانسيون رامسر بدست آمده است.

9 تصميم شماره 7/4 مورخ 1369 (1990)

[10] Advisory Mission

11 ماده 8 كنوانسيون تنوع زيستي

[12] Environment Impact Assessment

13 ماده 14 كنوانسيون تنوع زيستي

14 گزارش خبرگزاري ايسنا (مندرج در تارنماي خبرگزاري) از مراسم روز جهاني تالابها در ايران مورخ 13 بهمن ماه 1386.

[15] Sustainable development

16 Millennium Summit كه با حضور سران بسياري از كشورها در سال 1379 (2000) در مقر سازمان ملل متحد در نيويورك برگزار شد.

[17] Adaptation Fund